Het zijn zalige tijden voor een oude Grunge-liefhebber als ik. In dezelfde week dat ik de uitstekende verzamelaar van Pearl Jam in de winkel vond, verscheen namelijk ook de schitterende box ‘With the lights out’, het monumentale grafschrift van Nirvana. Ik twijfelde nog even om het ding in de winkel te laten liggen, zodat mijn dierbaren een beetje keus zouden gehad hebben met cadeautjestijd in zicht. Maar uiteindelijk vond ik hem toch te mooi om te laten liggen en dacht ik: “Foert, ik koop hem zélf! Ze moeten maar een beetje creatief zijn in hun zoektocht naar het perfecte kerstcadeau voor mij! Of mijn blogupdate van enkele dagen geleden lezen bijvoorbeeld.” Toch heeft het tot vandaag geduurd eer ik het over mijn hart kon krijgen om het beschermende plastic dat rond de box zat te verwijderen. Het is dan ook zo’n ongelooflijk mooie uitgave dat ik het zonde vond de box te openen. Zo mooi zelfs dat de inhoud me niet meteen interesseerde. Maar de nieuwsgierigheid om van sommige songs de ruwe demo-versies te horen was gewoon té groot en dus opende ik vandaag héél voorzichtig de box als betrof het een waardevolle schatkist.
En een schatkist is het! Tenminste, voor wie zoals ik er van bij het begin bij was. Kleine nuance: Voor mij betekende ‘Het Begin’ niét het debuutalbum van Nirvana (‘Bleach’ uit 1989), maar de eerste keer dat ik de oerknal ‘Smells like teen spirit’ op een doorregende, kille septemberavond op de radio hoorde tijdens het legendarische Studio Brussel-programma ‘Update’. ‘Smells like teen spirit’ betekende niets minder dan de opwindendste lap rock ’n roll die ik op dat moment gehoord had in mijn leven. En ja, ik kénde toen al de LP ‘Never mind the bollocks’ van The Sex Pistols. Ook was ik in die tijd, zoals iedere rebelse puber van toen, fan van de crossover-groep Faith No More. Maar het was ‘Smells like teen spirit’ dat mij pas écht omver blies. Het groeide uit tot mijn absolute Lijflied en bij uitbreiding van My Generation!
Het is wellicht moeilijk te vatten voor de jongeren van vandaag, maar ‘Smells like teen spirit’ sloeg daadwerkelijk in als een atoombom. De hele underground werd door dit ene nummer immers grondig omgewoeld en ineens kwamen tot dan vrij onbekende hardrockgroepen als Soundgarden, Alice In Chains, Mother Love Bone (het latere Pearl Jam) en Screaming Trees als paddenstoelen uit de grond geschoten. Allemaal hadden ze dezelfde kenmerkende muzikale eigenschappen van laaggestemde gitaren, logge ritmes en met tonnen teenage-angst overgoten lyrics. Je had over deze groepen wel al eens gehoord in datzelfde radioprogramma ‘Update’ of erover gelezen in de RifRaf, maar eigelijk kende je die groepen niet zo. Daarvoor was een Anthem van het kaliber ‘Smells like teen spirit’ nodig; het ultieme Gebed dat de Bijbel van de Rock, het allesverwoestende album ‘Nevermind’ aankondigde.
Maar het effect van de Nirvana-bominslag beperkte zich niet tot de underground alleen. Nee, de fall out viel over het hele muzieklandschap neer. Alle platenmaatschappijen wilden immers hun Nirvana tekenen en creëerden zelfs groepen in de stijl van Nirvana. Alleen: copycats als Candlebox en Stone Temple Pilots zijn vandaag nog slechts een vage herinnering. Maar daardoor was wel een héle nieuwe beweging gecreëerd, waarvoor iemand die daar verstand van heeft de term ‘Grunge’ bedacht. De hele Grunge-scene beleefde gedurende 3 jaar een onwaarschijnlijke droom, die even abrupt als zijn ontstaan weer uiteenspatte. Kurt Cobain joeg immers niet alleen een kogel door z’n hoofd, maar in één keer meteen ook door de hele Grunge-zeepbel.
Waar was u overigens Die Vrijdag 8 April 1994 toen u het nieuws van de zelfmoord van Cobain vernam? Ik had net een rotdag op school achter de rug en zat al de hele avond als een bloemzak in de zetel. Tot Bavo Claes tijdens het BRT-laatavondjournaal in zijn eigengereide koelbloedige stijl droogjes vermeldde dat Nirvana-frontman Kurt Cobain zelfmoord had gepleegd in een ruimte boven de garage van zijn huis in Seattle. Ik veerde meteen recht, zette het tv-toestel harder, zakte door m’n knieën, sloeg mijn handen voor m’n gezicht en ik huilde. Ik huilde mee met de beelden van de tientallen huilende fans die voor het huis van Cobain in Seattle een indrukwekkende, bloedstollende wake met kaarsen en al hielden. Ik hoorde hoe een snikkende Courtney Love de zelfmoordbrief van haar echtgenoot voorlas, terwijl haar wenende, verweesde 2 jaar oude dochtertje Frances Bean rondhuppelde, niet goed beseffend wat er gebeurd was.
Dagenlang heb ik ‘Bleach’, ‘Nevermind’, ‘Incesticide’ en ‘In utero’ loeihard op mijn zolderkamertje als eerbetoon aan mijn absolute Muzikale Held op endless repeat beluisterd. Ik had nooit begrepen dat mensen in het verleden gehuild hadden om de dood van muzikale iconen als Elvis en John Lennon. Maar met Cobain had ik nu mijn eigen Muzikale Held waar ik om rouwde. Als ultieme eerbetoon stemden de Studio Brussel-luisteraars massaal ‘All apologies’ die zondag 10 april 1994 naar de nr. 1 van de Afrekening, waar het enkele weken rotsvast bleef staan.
December ’94 verscheen dan de ‘MTV unplugged in New York’-plaat, maar die vond ik ronduit teleurstellend. Dit was immers niet hetzelfde Nirvana dat me een oplawaai van hier tot ginder had bezorgd met hun 3 studio-cd’s. Dit was ook niet dezelfde Kurt Cobain die altijd tegelijk rauw, hees en teder had geklonken. Nee, op ‘MTV Unplugged’ klonk hij verveeld en levensmoe. Je hoorde hem werkelijk zichzelf doorheen de setlist slepen. Ik kocht de plaat uiteraard wel, maar het is nooit mijn favoriete Nirvana-plaat geweest.
Nu, exact 10 jaar na het verschijnen van ‘MTV unplugged in New York’ en dik 10 jaar na de dood van Cobain, ligt dus eindelijk hét Ultieme Grafschrift van Nirvana en daarmee ook het muzikale testament van Kurt Cobain in de winkels onder de vorm van de fenomenale 81 songs tellende box ‘With the lights out’, bestaande uit 3 cd’s en een DVD. De titel verwijst overigens naar de openingszin van het refrein uit ‘Smells like teen spirit’. Datzelfde ‘Smells like teen spirit’ vinden we hier 3 keer op terug: de demo en de uiteindelijke versie op disc 2 en de clip op de DVD. Voorts véél ruwe, soms onbeluisterbare demo’s van latere wereldhits en favoriete albumtracks (‘Aneurysm’, ‘Rape me’, ‘Heart shaped box’, ‘Polly’, ‘Drain you’, ‘Milk it’), verrassende (solo) akoestische versies van wat we tot voor kort kenden als rauwe punkrock-uitbarstingen (nogmaals ‘Rape me’, ‘About a girl’, ‘Lithium’, ‘Been a son’, ‘Sliver’, ‘Serve the servants’, ‘Very ape’, ‘Pennyroyal tea’, ‘You know you’re right’, ‘All apologies’), legendarische b-kantjes (‘Oh the guilt’, ‘Curmudgeon’, ‘I hate myself and I want to die’, ‘Marigold’, ‘Sappy’) en tenslotte ook nog enkele outtakes, live-opnames en radio appearances.
Niet meteen voer voor de gemiddelde muziekliefhebber dus. En ook de tieners van vandaag die nog geen enkele reguliere Nirvana-cd in hun cd-rek hebben staan, maar willen weten what all the fuzz was about back then, raad ik eerder aan eerst voorzichtig te beginnen bij achtereenvolgens ‘Nevermind’, ‘Bleach’, ‘MTV unplugged in New York’ en ‘In utero’. Wie vooral die laatste plaat kan smaken, kan vervolgens de b-kantjes compilatie ‘Incesticide’ en de verschroeiende live-plaat ‘From the muddy banks of the wishkah’ proberen. Wie dàn nog niet afgehaakt heeft, kan zich dan ook probleemloos ‘With the lights out’ aanschaffen. Dàn pas ben je klaar voor deze box en begrijp je wat hierop staat. De anderen, die onderweg afgehaakt hadden, raden we eerder de ‘Greatest hits’-verzamelaar van Robbie Williams aan. Ik ga intussen nog wat ge-nie-ten van de onschatbare vondsten in deze indrukwekkende Grafkelder van de Rockmuziek. Heilige Cobain bidt voor ons, Uw Volgelingen…
Roen's Ranch 